صندوق های بازنشستگی پر از خالی!_بام وطن

یقیناً وجود حالت بحرانی در صندوق‌های بازنشستگی امری جهان شمول شده اما این نوشته در سرزمین ما با وجود شرایط خاص که دیگر سرزمین یا با آنها روبه رو نیستند یا کمتر دچار آنها می باشند زیاد بغرتج‌تر است. پرداختن به نوشته حالت بحرانی صندوق‌های بازنشستگی سرزمین از آن جهت دارای برتری است که نه فقط درحال حاضر بلکه در آینده هم چشم انداز روشن و مثبتی برای فائق آمدن بر مشکلات آنها نیست.

 وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی سخنان تکان دهنده‌ای درمورد پشتیبانی دولت به صندوق‌های بازنشستگی حرف های که زیاد قابل تامل است.

به حرف های وی نزدیک به ۵۰ درصد کسری بودجه در سال ۱۴۰۳ که علتتورم ۴۰ درصدی شد برای پشتیبانی دولت به صندوق‌های بازنشستگی بوده است. این نوشته یعنی دخل و خرج صندوق‌ها با هم نمی‌خواند و پرداخت حقوق و مستمری‌های اعضای این صندوق‌ها به پشتیبانی‌های دولتی بند زده شده است. دولتی که خود با انواع ناترازی‌های دیگر روبه رو است برای پشتیبانی به این صندوق‌ها یا حتی پرداخت بدهی‌های خود به آنها ناگزیر از قرض گرفتن از بانک‌ها یا انتشار کردن اوراق است که این کار هم به نوعی آینده فروشی است و فقط از این جیب به آن جیب است و چاره مشکل نیست.

پرداخت مقدار مشابه سازی حقوق بازشستگان تا سقف ۸ هزار میلیارد تومان به طور نقدی و ۳۰ هزار میلیارد تومان به طور اوراق که در اختیار سازمان تامین اجتماعی قرار می‌گیرد اگرچه مُسکن موقتی است و جهت رضایت مختصر زمان بازنشستگان می‌شود اما این کار مصداق «چو فردا شود فکر فردا کنیم» است که حل مسأله را به آینده موکول می‌کند.

اگرچه دولت چهاردهم نیز برای اولین بار دریافتی‌هایی که نیاز به پرداخت مستمر و مقرر – همانند مشابه سازی حقوق بازنشستگان یا مطالبات گندمکاران – را داشت در جداول هزینه‌ها گنجانده است اما ضمانت انجام این چنین کاری مقدار تحقق درآمدهای دولت است که شرایط اقتصادی، انتظارات تورمی و اسبق بودجه‌ای این چنین امری را در هاله‌ای از ابهام برده است. طی نیمه دوم امسال، برآورد هزینه‌های سازمان تامین اجتماعی، معادل ۹۰ هزار میلیارد تومان است، که ۷۰ درصد این مقدار هزینه، صرف پرداخت مستمری می‌شود.

پرداخت این مقدار از مستمری‌ها درحالی است که بودجه چندانی برای تحقق دیگر ماموریت های سازمان باقی نمی‌ماند و بیمه پردازان نومید و ناخشنود از دریافت خدمات درمانی در مراکز مِلکی سازمان می باشند. مراجعه به مراکز درمانی سازمان تامین اجتماعی و صف‌های طویل انتظار دریافت نوبت برای مراجعه به پزشک یا انجام جراحی‌ها موید این مسئله است که غالب توان بودجه‌ای و مدیریتی صرف پرداخت مستمری‌ها است که پرداختن به موارد حرف های شده و گسترش چتر حمایتی را در الویت‌های چندم قرار داده است.

اگرچه پرداختن به نوشته ریشه‌های تشکیل ناترازی در صندوق‌های بازنشستگی مقاله‌ای جدا می‌طلبد اما در این بین ناترازی در تعداد بیمه پردازان جاری و مستمری بگیران صندوق‌ها در کنار عدم مهار تورم، عواملی مهم‌تری می باشند که حالت اقتصادی و درآمدی صندوق‌ها را بیشتر از قبل نابرابر کرده است. یکی از راه حل‌های برقرای اعتدال در درآمدهای صندوق‌ها تسهیل ورود بیمه پردازان تازه به صندوق ها است. استاندارد صندوق‌های بیمه در پرداخت حقوق و مستمری یک به شش است. به این معنی که حقوق یک بازنشسته از محل دریافت حق بیمه شش فرد مشغول به کار پرداخت می‌شود که این استاندارد در شرایط جاری امکان تحقق ندارد و تعداد بسیاری از مستمری بگیران صندوق‌ها با دقت به قوانین حاضر در سنین پایین بازنشسته شده و از آن طرف هم افراد کمتری مشغول به کار خواهد شد. به طوری که اکنون ۹۵ درصد بازنشستگان زیر ۶۰ سال سن دارند. میانگین سن بازنشستگی در صندوق بازنشستگی کشوری ۵۲ سال، در صندوق نیروهای مسلح ۴۵ سال و در صندوق فولاد ۴۰ سال است.

در شرایط جاری کارفرمایان به استخدام نیروهای کمتر و در عین حال دارای چند توانایی تمایل دارند هم سختی پرداخت حق بیمه ۲۳ درصدی را کمتر کنند و هم توان پرداخت حقوق و مزایا را داشته باشند. این نوشته در کنار عدم تشکیل زمان‌های شغلی مناسب ازسوی دولت‌ها، بیمه پرداز جدیدی را به صندوق‌ها اضافه نمی‌کند و تسلسل باطل ناترازی ادامه می‌یابد. پرداخت حق بیمه خویش فرمایی با مبالغ بالا هم تعداد بسیاری را یا از عضویت در صندوق‌ها بازمی دارد یا از ادامه عضویت منصرف می‌کند.

ازسوی دیگر ناتوانی دولت‌ها و چه بسا عمل های سوء آنها در دامن زدن به تورم نیز شرایط را به طوری رقم زده که بنگاه‌داری صندوق‌ها بازنشستگی هم عایدی چندانی برای جبران ناترازی پرداخت حقوق و مستمری نداشته باشد. حل بحران ناترازی صندوق‌های بازنشستگی با اقداماتی از قبیل انتشار کردن اوراق، قرض گرفتن از بانک‌ها یا پرداخت‌های ناعادلانه حقوق به اعضا امکان ندارد و فقط حل مشکل را به وقتی نامعلوم موکول می‌کند که احتمالا واقعا دیگر دیر شده باشد.