سایه توقیف و ممیزی بر سر سینمای ایران به روایت تهیه کننده فیلم متری شیش و نیم

سیدجمال ساداتیان سینمادار و تهیه‌کننده سینما درمورد این که چرا زمان‌ها است فیلمی نمی‌سازد، فرمود: به نظرم سینما اکنون به یک تعارض رسیده، در حالی که باید تنوع نوشته داشته باشد تا مخاطبی که این تنوع را دوست دارد به سینما بیاید. آن نوع فیلمی که خود من دوست دارم بسازم در دسته فیلم‌های اجتماعی است که حتماً تمایل دارم رگه‌هایی از نقد اجتماعی و معضلات حاضر در جامعه را هم در آن داشته باشم تا تلنگری زده بشود چرا که سینما می‌تواند آینه جامعه باشد، ولی الان حس می‌کنم ممیزی‌ها و نگاهی که به این جنس کار‌ها داخل می‌بشود اجازه نمی‌دهد به راحتی فیلمی ساخته بشود.

او در ادامه گفت: یقیناً این شرایط فقط مربوط به الان نیست و در قبل هم که امکان بیشتری برای ساخت این نوع فیلم‌ها فراهم می بود، باز هم سایه توقیف و ممیزی بر سر فیلم‌های اجتماعی وجود داشت، اما با این حال فیلم‌ها به سختی از این جریان عبور می‌کردند و به نمایش می‌رسیدند در حالی که به نظرم می‌رسد با وجود این که این روز‌ها حرف های می‌بشود فیلم‌های اجتماعی هم باید بسازیم، حداقل انچه که من دلخواهم است، بستر مناسب برای ساخت این نوع فیلم‌ها فراهم نیست، چون فکر می‌کنم فیلم‌ها باید آنطوری ساخته شوند که مردم دوست دارند نه انچه که مسئولان دوست دارند.

ساداتیان درمورد این که با وجود فیلم‌های نسبتا متنوعی که در حال اکران می باشند، فقط فیلم‌های کمدی در صدر جدول فروش قرار دارند که به نوعی نشان خواهند داد مردم سینمارو فعلاً تماشای فیلم‌های کمدی را ترجیح خواهند داد و آیا خودش نمی‌خواهد همراستا با این ذائقه مخاطب فیلم کمدی بسازد؟ او گفت: این را رد نمی‌کنم که دوست دارم فیلم کمدی بسازم.

بخصوص آنکه فکر می‌کنم فیلم‌های اجتماعی که الان اکران خواهد شد دو اشکال دارند؛ اول این که سخن فیلم زیاد به درستی روایت نشده که احتمالا بخاطر ضعف خود نویسنده‌ها باشد و دیگر آنکه بخاطر آنچه در سیستم نظارتی وجود داشته، به نظر می‌رسد نوعی خودسانسوری به وجود آمده است؛ در نتیجه فیلم‌ها دارای نوشته‌های اجتماعی می باشند، اما در گفتن مفاهیم الکن مانده‌اند؛ در حالی که اگر اعتمادسازی بشود فیلم‌های اجتماعی خوب ساخته خواهد شد.

او گفت: علی‌رغم استقبال خوبی که مخاطب از فیلم‌های کمدی در این چند ماه داشته، به نظرم فیلم‌های اجتماعی هم می‌توانند به فروش خوبی برسند. به گفتن مثال اگر اجازه داده می‌شد «برادران لیلا» اکران بشود، حتی با وجود قصه زیاد تلخی که داشت، حداقل سه، چهار میلیون نفر آن را در سینما‌ها تماشا می‌کردند گرچه آمار‌ها مشخص می کند با وجود قاچاق فیلم، تعداد بسیاری از مردم آن را دیدند. بجز این مورد، فکر می‌کنم در همین شرایطی که استقبال از کمدی زیاد است، جنس فیلم‌هایی که اصغر فرهادی می‌سازد هم با وجود تلخی‌هایش مردم را به سینما می‌کشاند.

او درمورد برسی خود از اکران فیلم‌های کمدی روی پرده نیز او گفت: به نظرم فیلم‌ها یک ظاهر دارند و یک باطن و امکان پذیر به لحاظ ظاهر عیب‌هایی به آن گرفته بشود عده‌ای در جامعه بگویند فلان فیلم بدآموزی دارد، در حالی که باید به باطن آن دقت کرد. یادم می‌آید فیلم «دایره زنگی» را که ساختیم، با وجود ظاهر طنزش سخن‌هایی را در خود داشت که برخی جور دیگر آن را برداشت کردند. این فیلم کاراکتری به نام «سرهنگ» داشت که اسم اعلاحضرت را می‌آورد و همین قضیه عده‌ای را برافروخته کرد و جهت توقف در اکران فیلم شدند و کلا فضا را غبارآلود کردند.

اعتقادی بر حذف فیلم‌های کمدی ندارم، ولی به نظرم فیلم‌های اجتماعی را که در ادوار قبل روی پرده سینما‌ها داشتیم، باید بتوانیم باز هم اکران کنیم

برترین و بروزترین اخبار ورزشی اقتصای تکنولوژی و سلامتی را در وب سایت خبری بام وطن دنبال کنید.

در صورتی که توضیح داده شد این فقط ظاهر قضیه است و اصل ماجرا چیز فرد دیگر است. به هر حال ذات یک تاثییر فرهنگی همین است که همه همانند هم فکر نمی‌کنند و تنوع برداشت وجود دارد. درمورد فیلم‌هایی که الان روی پرده می باشند همانند فیلم «هتل» نیز امکان پذیر به لحاظ ظاهری، برخی فقط داستان مردی را ببینند که نهان‌کاری‌هایی در زندگی‌اش دارد؛ چیزی که قطعا در جامعه هم وجود دارد و نمی‌توان منکر آن شد، ولی آن عده مطرح نوشته را هم بدآموزی می‌دانند در حالی که این‌ها بدآموزی نیست و اتفاقا از نگاه من کاملا آموزنده است چرا که باید به نتیجه‌ای که ضمیر ناخودآگاهِ مخاطب از فیلم می‌گیرد دقت کرد؛ این که نشان داده می‌بشود هیچ بار کجی به مقصد نمی‌رسد و هرچه تلاش کنید یک سری اتفاق‌ها را مخفی کنید بالاخره افشا خواهد شد. اتفاقاً خوبی ماجرا همین است که این چنین مطلب‌هایی هنگامی در قالب طنز گفتن بشود، تاثییر اجتماعی بیشتری هم دارد.

ساداتیان فرمود: ما افرادی را در سطح جامعه داریم که تعدادشان زیاد نیست، ولی حضورشان اثرگذار است. آن‌ها طبق معمول نگاهی منفی نسبت به فیلم‌ها دارند، همانطور که فیلم‌هایی همانند «چهارشنبه سوری»، «برف روی کاج‌ها» و حتی «جامه‌دران» دچار این نگاه‌های منفی شد. این افراد بدترین نگاه ممکن را در آثار سینمایی دارند و اصرار بر توقیف یا سانسور می‌کنند در صورتی که معتقدم باید با سعه صدر بیشتری فیلم‌ها را نگاه کنند و لایه‌های بیرونی ماجرا‌ها را نیز ببینند. من نمی‌گویم همه فیلم‌های امروز سینما زیاد خوبند، اما معتقدم برخی فیلم‌های کمدی روی پرده لایه‌هایی درونی دارند که به ضمیر ناخودآگاه تماشاگر تلنگر می‌زنند.

این سینمادار در ادامه گفت: در بازدید‌هایی که از برخی سینما‌های خودم بعد از اکران فیلم‌های کمدی داشتم، کاملا اشکار است که چند فیلم مخاطب بسیاری جذب کرده‌اند و برای مثالً در بین مخاطبان فیلم‌های «فسیل» و «هتل» کمتر تماشاگری را دیدم که سپس از بیرون آمدن از سالن غر بزند.

این هم طبیعی است، چون قرار نیست همه از هر فیلمی خوششان بیاید، ولی در بازدید شرایط یک فیلم باید ببینیم آیا معدل تماشاگرانش نسبت به آن نظر مثبت دارند یا خیر، در واقع جمعیت معدل باید در برتری باشد نه یک عده محدود که امکان پذیر از فیلم خوششان نیاید یا نسبت به آن نقد داشته باشند.

درمورد این دو فیلمی که این این چنین مورد اقبال قرار گرفته‌اند، یقین باشید که مردم به زور برای تماشای آن‌ها به سینما نرفته‌اند. افرادی را که برای دومین یا سومین بار به تماشای این دو فیلم رفته‌اند، نمی‌توان به زور به سینما برد، بعد حتماً با رغبت بوده، چون فیلم‌ها هم سر و شکل خوبی داشتند و هم حاوی مطلب‌هایی بودند. ضمن این که سخن‌های رکیک و شوخی‌های زننده برای خنداندن مخاطب نیز در این فیلم‌ها ندیدیم.

ساداتیان در آخر با اشاره به رونق سینما‌ها بعد از رکود دوران کرونا و شرایط اجتماعی سال قبل و درمورد این که آیا چرخ سینما را هم چنان فیلم‌های کمدی باید بگرداند؟ فرمود: اعتقادی بر حذف فیلم‌های کمدی ندارم، ولی به نظرم فیلم‌های اجتماعی را که در ادوار قبل روی پرده سینما‌ها داشتیم، باید بتوانیم باز هم اکران کنیم.

باید فیلم‌هایی داشته باشیم که حرکت‌های اجتماعی و کارکرد‌های حاکمیتی در آن‌ها نقد شوند. هیچ اشکالی ندارد اگر این چنین نقد‌هایی را ببینیم و این درست نیست که فکر کنیم مطرح نقد علتتضعیف حاکمیت می‌بشود، چون اتفاقا تلنگری برای اصلاح خواهد می بود و اگر تنوع ژانر در سینما جدی بشود، همزمان فیلم اجتماعی و کمدی خوبی خواهیم داشت.