۲۲ بهمن اس ام اس عفو برایمان آمد اما هم چنان ممنوع الکاریم/ موقع بازجویی گفتم شما مرا بازجویی می کنید ولی این فیلم روزی قانونی پخش می‌شود/ اندوخته گذار «برادران لیلا» را از سینما فراری دادند
پارسال همین موقع‌ها می بود که نسخه غیرقانونی فیلم «برادران لیلا» در فضای مجازی و اینترنت انتشار و با حواشی گسترده‌ای همراه شد، اکنون یک‌سال از این ماجرا می‌گذرد و طی یک‌سال تازه سازندگان اتفاقات بسیاری را از سر گذراندند. با اهمیت ترین قسمت ماجرا هم احکامی می بود که برای کارگردان و تهیه‌کننده فیلم صادر شده می بود که زیاد او گفت و گو‌برانگیز می بود طوری که با عکس العمل رسانه‌های معتبر جهان و هنرمندان بزرگ دنیا نظیر اسکورسیزی همراه می بود.
امروز سپس از گذشت یک‌سال ،سرنوشت فیلم و سازندگان آن هم چنان نامعلوم است. تهیه‌کننده می‌گوید: «۲۲ بهمن اس‌ام‌اس آمد که مورد عفو قرار گرفتیم، اما اخیرا برای تمدید موسسه‌ام به وزارت ارشاد رفتم به من انها گفتند شما هم چنان ممنوع‌الکار هستید و ما هیچ عمل قانونی نمی‌توانیم برای شما انجام دهیم، به آنها گفتم ما که پرونده‌مان همه شده، انها گفتند آنجا نهاد اطلاعاتی دیگر بوده، اینجا نهاد اطلاعاتی دیگر است و این فرق می‌کند.»
ما با جواد نوروزبیگی، تهیه‌کننده فیلم «برادران لیلا» درمورد کلیت پرونده این فیلم و اتفاقاتی که در این یک‌سال از سر گذرانده و همه حواشی آن او گفت‌وگویی انجام دادیم که پیش روی شما است.
جناب نوروزبیگی برای انتشار کردن نسخه رسمی فیلم «برادران لیلا » به نتیجه‌ای رسیدید؟
آخرین مطالب
خیر، ما واقعا همه کوششمان را کردیم، همه مسیرها را رفتیم تا این فیلم به طور رسمی اکران و پخش شود، قبل از قاچاق فیلم هم به مسوولان خبر دادیم که طی قراردادی که ما با کمپانی وایلد بانچ داریم دو، سه ماه دیگر این فیلم در فرانسه بیرون می‌آید.
منتها به سخن بگویید‌های ما دقت نکردند، حتی مصاحبه هم کردم، از وزیر خواهش کردم به این نوشته ورود کند تا فیلم بیرون نیامده، ما پروانه نمایش آن را بگیریم. حتی تا اغاز پروانه گرفتن جلو رفتیم و به توافق رسیده بودیم.
به چه صورت؟
شورای پروانه نمایش برای فیلم «برادران لیلا» راه اندازی جلسه داد. اصلاحات فیلم را نوشتند همین که ما آمدیم اصلاحات را اجرا کنیم، نمی‌دانم در فضای مجازی چه نکاتی نقل شد که علتشد مسوولان مجدد مخالفت کردند و انها گفتند فعلا دست نگه دارید.
درمورد تاثییر فضای مجازی زیاد تر توضیح می‌دهید؟
اساسا به نظرم آنقدر که دست‌اندرکاران برای از بین بردن ماجرا به فضای مجازی مراجعه می‌کردند و بازتاب‌ها را می‌دیدند (قبل از پخش و قاچاق فیلم) برای این که با ما جلسه بگذارند تا مشکل فیلم از بین بردن شود، تلاش نمی‌کردند. بازخوردهای فضای مجازی در آینده فیلم تاثییر می‌گذاشت ما چندین دفعه به آنها گفتیم که بالاخره اتفاقی است که افتاده و شما هم اظهار کردید که جلوی فیلم گرفته شده، بالاخره مشتاقان سینما دوست دارند فیلم را ببینند و فهمید خواهد شد که جلوی فیلم گرفته شده، طبیعی است افرادی هم در فضای مجازی چیزی می‌گویند این علت نمی‌شود آینده فیلم بی‌اهمیت باشد.
به عبارتی زیاد تر فضای مجازی بر تصمیم‌گیری غالب می بود.
دقیقا، اگر هم سعید روستایی یا عوامل و بازیگران در فضای مجازی فعالیت می‌کردند قطعا فعالیت آنها تاثییر می‌گذاشت.
اصلا به عقب‌تر برگردیم و زمان جشنواره کن، مشغول گپ و او گفت با اداره نظارت بودیم. اصلاحاتی به ما دادند که اسنادش حاضر است، وزارت ارشاد شورای آنی راه اندازی داد، فیلم را دیدند نزدیک به هشت مورد اصلاحات دادند.
بخشی از اصلاحات را انجام دادیم و بخشی از اصلاحات هم ماند و من و آقای روستایی ضمانت کتبی دادیم که از کن برگردیم حتما اصلاحات را انجام می‌دهیم که فیلم در شورا مورد بازبینی قرار گیرد و اکران شود.
ولی متاسفانه اتفاقاتی در کن افتاد و مسوولان هم بازتاب حرکت بچه‌ها را مورد نظر قرار دادند و همین ماجرا تاثیرات خود را گذاشت .
یقیناً من همیشه می‌گفتم بازتاب حرکت بچه‌ها را از فیلم جدا کنید ولی خب ماجرا به هم پیچید.
حکمی هم که برای شما و سعید روستایی صادر شده می بود زیاد او گفت و گو‌برانگیز می بود.
شگفت برای من این می بود که در مقدمه حکم آمده می بود ربط با رسانه‌های بیگانه، گرفتن پول از آنها به تصمیم بر هم زدن نظام و تبلیغ علیه نظام و ساخت فیلم‌های اینچنینی و وجود در جشنواره‌های معاند نظیر کن.
خب سوال من این است که اگر جشنواره کن معاند است، بعد چرا فارابی صداوسیما مرکز گسترش و حوزه هنری در این جشنواره غرفه دارد، این همه بودجه‌های دولتی صرف جشنواره معاند می‌شود؟ این تهمت ما می بود که همه افترا می بود.
جناب نوروزبیگی برسی کارشناسان سینما و حتی پخش‌کننده و تعداد بسیاری از شواهد مشخص می کند فیلم برادران لیلا در ابعاد وسیعی دیده شد. تلاش شما برای انتشار کردن رسمی از چه بابت است؟
به هر حال باید این فیلم به طور رسمی پخش شود فیلم با مراعات قوانین ساخته شده و باید به طور قانونی پخش شود، خود ما اصلا راضی به قاچاق فیلم نبودیم، چون کل اندوخته ما از بین رفت، فیلم سینمایی ساخته شده و باید در سینما دیده می‌شد، نه این که در موبایل یا مونیتور دیده شود.
ما دوست داشتیم فیلم به طور رسمی پخش شود و در سینما مردم ببینند، اگر برادران لیلا آن زمان در سینما پخش می‌شد مخاطب بهتری داشت، در بین فیلم‌های اجتماعی یقین بودیم رکورد می‌زند.
به نظر می‌آید اکنون هم فیلم به لحاظ محتوایی و ساختاری پتانسیل جذب مخاطب را در گیشه داشته باشد .
همان گونه که می‌دانید بیشتر از ۸۰ درصد جمعیت ایران این فیلم را دیدند هر فردی را می‌بینیم فیلم را دیده و از فیلم استقبال کرده چه مسوول و چه غیرمسوول هنگامی با من سخن بگویید می‌کنند، می‌بینم فیلم را دیدند و خوش‌شان آمده. معلوم است که فیلم به طور زیاد گسترده دیده شده. ای کاش می‌شد به طور قانونی دیده می‌شد و ما به حق وحقوق‌مان و اندوخته فیلم می‌رسیدیم.
جناب نوروزبیگی چه مقدار متضرر شدید، هزینه ساخت برادران لیلا چه مقدار بوده؟ این که حرف های می‌شود هزینه ساخت برادران لیلا ۳۰ میلیارد تومان بوده، درست است؟
فیلم «برادران لیلا» در زمان خودش یکی از فیلم‌های سنگین و بیگ پروداکشن می بود، عرف معمول فیلم‌ها این است که دو ماه فیلمبرداری طول می‌کشد، اما فیلمبرداری برادران لیلا ۵ ماه طول کشید، چراکه دچار کرونا بودیم، عموم بازیگران فیلم کرونا گرفتند، کارگردان کرونا گرفت و عوامل هم همین‌طور، طویل شدن فیلمبرداری برای همین می بود که ما در دل کرونا کار می‌کردیم، هنرور هم زیاد داشتیم، دکور فیلم هم سنگین می بود، همه آن خانه دکور می بود، سه خانه تجمیع شده می بود، بر پایه نقشه که در فیلمنامه اشکار شده می بود باید پیش می‌رفت، در زمان خودش ما ارزان ساختیم و بازیگران و عوامل همه همفکری زیاد مناسبی داشتند.
اگر بخواهم به زیان بپردازم، باید بگویم که زیان، زیان بزرگی است امیدوارم شرایطی پیش بیاید که فیلم اکران شود، چون مطمئنم اگر فیلم اکران شود، باز هم ما نتیجه می‌گیریم.
او گفت و گو درمورد منشا اندوخته فیلم هم نقل می بود، درست است؟
بله، ما به مسوولان توضیح دادیم که اندوخته‌گذار فیلم آقای امید اخباراتی مالک و رییس بیمارستان پاستور نو است که اندوخته‌گذار کارآفرین آمده در حوزه سینمای اجتماعی هم فعال باشد دو فیلم ساخته، در ادامه هم می‌خواهد فعال باشد، سازمان سینمایی با ایشان جلسه داشت، ربط تلفنی داشتند، به آقایان گفتیم نگذارید ایشان دلخور و دلسرد شود و از سینما بیرون برود، ولی توجهی نشد.
او هم مورد بازجویی قرار گرفت؟
بله، دو جلسه بازجویی شد، نتیجه پرونده او را نمی‌دانم، اما هر چه هست از سینما فرار کرد. یعنی فراری دادند همانند بقیه اندوخته‌گذارهای سینما و رفت که رفت. متاسفم که اندوخته‌گذارهای خوب اینچنین از سینما می‌روال، افرادی که دوست داشتند در سینمای اجتماعی وجود داشته باشند، کار کنند و در قسمت بین‌الملل موفق باشند. دردناک آنجاست که آقای اخباراتی به من می‌او گفت نزدیک به سی سال است در اقتصاد و صنعت ایران فعالیت می‌کنم پایم در هیچ نهاد امنیتی باز نشده می بود، اما دو فیلم ساختم با من کاری کردید که همیشه جواب بعد می‌دهم. واقعا از این سخن بگویید‌های او غمگین شدم. می‌خواهم بگویم کاری با او و امثال او کردند که از سینما فراریش دادند. فردی که تازه داخل و مهمان ما در سینما می بود و می‌خواست برای ما سینمایی‌ها هزینه کند این‌طور حرکت شود، درست نیست.
در این زمان سازمان سینمایی برای فیلم چه کرد؟
سازمان سینمایی به گفتن متولی و مدیریت سینما قدم موثری برای ما برنداشت، حداقل برای من و سعید روستایی و فیلم برادران لیلا کاری نکرد، ما تا اغاز زندان رفتن پیش رفتیم و هر چه احکام را برای آنها می‌فرستادیم قدم موثری برنداشتند. بالاخره توقع ما این می بود که سازمان سینمایی کاری می‌کرد که پای ما به دادگاه باز نمی‌شد مرحله به مرحله با آنها سخن بگویید می‌کردم و آنها را در جریان ماوقع می‌گذاشتم. سازمان سینمایی بدش نمی‌آمد ما گوشمالی شویم یقیناً پیش‌بینی من است و به نظرم این‌طور می بود.
این اواخر کلیپی هم درمورد سعید پورصمیمی انتشار شده که از تصاویر برادران لیلا منفعت گیری کرده است.
مسئله قابل اهمیت این می بود که سازمان اوج برای گرامیداشت سعید پورصمیمی از پلان‌های فیلم برادران لیلا منفعت گیری کرد، از این حیث که چطور از فیلم توقیف شده سازمانی همچون اوج منفعت‌برداری می‌کند.
همین کلیپ را برای آقای خزاعی و دیگران فرستادم، پلان‌هایی منفعت گیری شده که عموما ممیزی شده می بود، به آنها هم گفتم که اوج به این نتیجه رسید که از فیلم برادران لیلا برای آقای پورصمیمی بیشترین پلان‌ها را منفعت گیری کند، خواست ما هم این می بود اکنون که اوج این کار را کرده حداقل عرصه اکران و مجوز را هم فراهم کند. این را برای آقای خزاعی نوشتم.
آقای خزاعی چه او گفت؟
پاسخی نداد، برای اوج هم پیغام دادم که اگر فیلم را دوست داشتید و از پلان‌ها منفعت گیری کردید، تلاش کنید فیلم از این حالت بیرون بیاید که آنها هم کاری نکردند.
از شما اجازه گرفته بودند؟
درستش این می بود که اوج از ما اجازه می‌گرفت، چون صاحبان فیلم را خوب می‌شناخت، اگر به ما می‌او گفت ما خودمان مشتاق بودیم به آنها پشتیبانی می‌کردیم .
اما سوال من این است که چطور تکه ادرار در سینک که همان پلانی می بود که ارشاد پافشاری می‌کرد از فیلم حذف شود ولی اوج در تیزر‌ها از آن منفعت گیری کرده است.
حرفم این است، زیاد تر از یک‌سال و نیم ما شرایط سختی را گذراندیم، بازجویی‌های سنگین، دادگاه و دادسرا، تجدیدنظر، دیوان، همه این مسیرها را برای این فیلم رفتیم، هیچ زمان فکر نمی‌کردم فیلمی بسازیم بابت آن، این قدر جواب بعد دهیم، ای کاش تهمت‌های فرد دیگر نقل می بود و اینقدر ما اذیت نمی‌شدیم. تهمت ما فقط ساخت فیلم برادران لیلا می بود و در پرونده ما چیزی جز این نیست، همین که می‌بینم یک ارگانی فیلم برادران لیلا را برای انتشار کردن منفعت گیری می‌کند، خوشحال می‌شوم. واقعا اذیت شدیم، شأن هنرمند این نیست که در دادگاه و دادسرا باشد، در بازجویی‌های متعدد باشد که یقیناً تا این مدت هم ادامه دارد و پرونده‌ها درست بسته نشده، ولی روزنه امیدی است که با خود می‌گوییم فردی پشت ما قرار گرفت، ثابت کرد ما درست حرکت کردیم.
این سخن بگویید‌های دردناک شما را چند زمان تازه تهیه‌کننده و کارگردان فیلم مارمولک هم می‌انها گفتند تا جایی که حکم ارتداد آنها صادر شده می بود.
بله، من خودم مدیر تشکیل فیلم مارمولک بودم کاملا در جریانم، همان موقع هم یادم است آقای منوچهر محمدی و آقای کمال تبریزی زیاد تلاش می‌کردند که ثابت کنند تصورات‌شان چیز فرد دیگر است و فیلم مسیر فرد دیگر دارد، اما خب نشد. سپس از بیست سال بالاخره فیلم از تلویزیون پخش و ثابت شد که تهیه‌کننده و کارگردان زیاد فهمیدن‌شان زیاد تر بوده و جلوتر را می‌دیدند الان هم که به کرات از تلویزیون پخش شده و در پلتفرم‌ها هم هست.
سرنوشت برادران لیلا هم همین است، زیاد از فیلم‌های سینمای ایران دچار این چنین سرنوشتی شدند. فیلم‌های فرد دیگر هم می بود که به این حالت دچار شد؛ از فیلم‌های توقیفی دیگر اگر بخواهیم مثالی بزنم فیلم عنکبوت که خودمان ساختیم یا فیلم آدم برفی و فیلم‌های دیگر، در فاصله مقداری یا زیاد تر اکران شد. من وقتی که بازجویی می‌شدم به دوستان می‌گفتم من الان بازجویی می‌شوم بابت فیلمی که مطمئنم روزی پخش می‌شود و آن موقع بد است، یقیناً برای ما خوب است، اما این که بازجویی می‌شویم بد است آن هم بابت فیلمی که با مجوز ساختیم، قطعا من مطمعن دارم این فیلم به طور قانونی پخش خواهد شد، اما امیدوارم به زودی باشد.
آیا در سینمای ایران فردی تا این حد برای ساخت فیلم مورد بازخواست شده می بود؟
همین را می‌خواستم بگویم، مسئله‌ای که وجود دارد فردی برای فیلم‌ها محاکمه نشد، بدترین موضع این می بود که ما بابت ساخت این فیلم محاکمه شدیم و همه مسیرهای حقوقی را رفتیم، از بازجویی‌های متعدد تا دادسرای اوین تا دادگاه انقلاب شعبه ۲۶، دادگاه تجدیدنظر بابت دادگاه انقلاب اعتراض کرده بودیم تا دیوان و در نهایت تبدیل به عفو شد. می‌خواهم بگویم این مسیر می‌رود و در انتها به عفو می‌رسد، اما من می‌خواهم بگویم دلخوری ما همه نمی‌شود در دل و ذهن ما ماند، در دوره‌ای محاکمه شدیم که فیلم ساختیم و فیلم را هم بیشتر از ۸۰درصد مردم دیدند، هیچ کس هم برای این فیلم نه کف خیابان آمد، نه اثری در نظام داشت و نه اتفاق خاصی افتاد.
یقیناً فیلم‌های بسیاری امسال قاچاق شد.
بله، نباید قاچاق می‌شد ولی هنگامی فیلمی در خارج از سرزمین اکران و در پلتفرم‌های خارجی نمایش داده می‌شود نسخه آن به ایران هم می‌رسد، اتفاقی است که برای همه فیلم‌ها می‌افتد.
جناب نوروزبیگی ممنوع‌الکاری شما و سعید روستایی به کجا رسید؟ برخی سخن بگویید‌ها در محافل حکایت از این دارد که ممنوعیت فعالیت شما از بین بردن شده است؟
ممنوع‌الکاری تا این مدت از بین بردن نشده، در مصاحبه‌های‌شان می‌گویند ولی در عمل نیست، مجددا نامه‌ای خدمت وزیر ارشاد و جاهای دیگر فرستادم مبنی بر این که اگر به طور جدی ممنوع‌الکار هستیم و نمی‌خواهید این ماجرا جمع شود به ما بگویید، ولی عملا نمی‌شود کار کرد و اجازه کار نمی‌دهند یعنی اگر بخواهیم در سامانه خواست پروانه ساخت بدهیم نمی‌شود، هر چند شرایط طوری است و رفتارهایی شد که کل اندوخته‌گذاران از سینما دور شدند، قسمت خصوصی فعال نیست.
ما هم که در قسمت دولتی جایگاهی نداریم و این که عملا سینمای اجتماعی هم از بین رفت و همین خود به خود معنی ممنوع‌الکاری دارد اکنون ممنوع‌الکاری نه ولی معنی خانه‌نشینی دارد، اما ما هم چنان ممنوع‌الکار هستیم و من به وزارت ارشاد مراجعه کردم، اتفاقا همین دو هفته پیش هم مراجعه کردم، نتیجه این می بود که به من انها گفتند باید چشم به راه باشیم تا جواب‌های دیگر بیاید. نمی‌دانم این ماجرا تا کی ولی همین‌طور ادامه دارد، این احکام قضایی هم که تبدیل عفو شد، ۲۲ بهمن اس‌ام‌اس عفو آمد ، ممنوع‌الکاری مجدد از کجا درآمد واقعا نمی‌دانم و این که نتیجه چه می‌شود؟ نمی دانم
به نظر می‌آید روزهای سختی را برای این فیلم سپری کردید، فکر این حجم سختی را داشتید؟
واقعا نه، فکر این همه سختی نداشتم، عموما فیلم‌هایی که کار می‌کردیم با سختی همراه می بود ولی در حد سازمان سینمایی و وزارت ارشاد ماجرا جمع می‌شد. اتفاقا برعکس فکر می‌کردم بابت فیلم برادران لیلا زیاد تشویق می‌شویم، چون که زمان پروانه ساخت، رییس اداره نظارت زمان به ما می‌او گفت دم‌تان گرم چه فیلم خوبی می‌سازید و از این دست فیلم‌ها باید ساخته شود، می‌خواهم بگویم هنگامی قرار می بود پروانه ساخت صادر شود، تشویق می‌شدیم، اما پروانه نمایش ما با این دولت همزمان شد، آن دولت تشویق کرد و این دولت تنبیه کرد، موقع دریافت پروانه نمایش دچار سختی شگفت و غریب شدیم که دیگر همه ماجرا و اخبار را می‌دانند، برای من سختی زیاد زیاد می بود برای سعید هم همین‌طور، اصلا تصورش را هم نمی‌کردیم، فکر می‌کردیم فیلم برود خارج از مملکت و افتخار بیاورد، افتخار را از بین نمی‌برند، پشت این افتخار می‌ایستند، اما دیدیم که نه، فیلم رفت پشت نشانه‌گذاری‌ها و مفهوم‌هایی که اصلا مورد نظر ما نبوده است و از ذهن خود آنها بیرون می‌آمد، هر قدر تلاش می‌کردیم که پاکش کنیم، نمی‌شد.
نیت ما این نبوده است، ولی به هر جهت برای این فیلم زیاد سختی کشیدیم که فکر می‌کنم ادامه دارد و جمع نشده. اخیرا برای تمدید موسسه‌ام رفتم نه فیلمسازی، به من انها گفتند شما هم چنان ممنوع‌الکار هستید و ما هیچ عمل قانونی نمی‌توانیم برای شما انجام دهیم، به آنها گفتم ما که پرونده‌مان همه شده، انها گفتند آنجا نهاد اطلاعاتی دیگر بوده، اینجا نهاد اطلاعاتی دیگر است و این فرق می‌کند. می‌خواهم بگویم در مسیر فرد دیگر افتادیم، امیدوارم این مسیر را با نامه‌ای که برای وزیر نوشتیم وزیر خودشان پشتیبانی کنند ماجرا جمع شود. واقعا خسته شدیم دو سال می‌دویم تا این مدت تهمت را دقیق نفهمیدیم با این که این همه از خودمان دفاع کردیم. یقیناً این مسئله را بگویم از دفتر وزیر ارشاد تماس گرفتند که دستور دادیم مشکل ممنوع‌الکاری شما حل شود. اکنون چه شود نمی‌دانم.
و در انتها اگر صحبتی دارید
واقعا امیدوارم شرایط سینما به طوری که این زمان می بود بازنگری شود، قطعا با این حالت سینمای متعالی که به آن فکر می‌کردیم از بین می‌رود، سینمای بین‌الملل را از دست دادیم، سینمای اجتماعی که تکلیفش اشکار است و خودتان می‌بینید. من ناموافق طنز نیستم، ولی این حجم از طنزها نشان‌دهنده این است که جنس سینمایی که می‌خواهیم کار کنیم، معلوم است و این فیلم‌ها حمایتمی‌شود. هم چنان معتقدم فیلم برادران لیلا به لحاظ محتوایی، اخلاقی، پیامی، همه چیز از زیاد از فیلم‌هایی که روی پرده است بهتر است، بهتر به لحاظ فرهنگسازی می‌گویم قواعد سینمایی که سرجای خودش. امیدوارم مسوولان سینما بازنگری در روندی که در پیش گرفتند، کنند.
سال آینده اگر به همین روال پیش برود بهتر از این نخواهد می بود همه ناظر از بین رفتن سینمای اجتماعی خواهیم می بود. همین‌جوری سینما کاملا دولتی شده، همه آثار دولتی است و قسمت خصوصی فقط در فیلم‌های طنز وجود دارد و همین‌طور هم مدام تعداد بسیاری ساخته می‌شود و تعدادش بالاست، آن سینمایی که بزرگانی در آن کار می‌کردند و اسم‌شان در جهان نقل می بود و پشت سینما بودند، کجا رفتند؟ و ببینند الان سینما به کجا می‌رود. امیدوارم فکری کنند و نگذارند سینما از بین برود.
