کیانوش عیاری در بیمارستان بستری شده است_بام وطن

شاهین امین منتقد سینما و مدیر نشست نقد و بازدید فیلم «آنسوی آتش» او گفت: از این که کیانوش عیاری به گفتن فیلمسازی همیشه پرانرژی در ۱۵ ماه تازه دچار کسالت شده است زیاد متاسف و غمگینم. در ۱۲ سال قبل این سینماگر در مسیر کاری خود شرایط سختی را توانایی کرده که تنها ناشی از سوءتفاهم ها و سو تعبیرها بوده است. در حالی که عیاری علاوه بر این که یک فیلمساز درخشان است، مدام بدون غوغا، نگاهی مصلحانه به شرایط و مسائل گوناگون دارد.

او همین طور گفت: وقتی که برای اولین بار «آنسوی آتش» را دیدم شانزده ساله بودم. بعد از جشنواره ماهنامه فیلم مجموعه‌ای از یادداشت‌های مختصر منتقدین را انتشار می‌کرد. وقتی که یادداشت‌ها را می‌خواندم حس می‌کردم که احتمالا فیلم حوصله سربری باشد اما بعد از آنکه فیلم را دیدم، زیاد برایم سحرآمیز و دلنشین می بود. از نظر من «آنسوی آتش» یکی از بهترین آثار عیاری و یکی از فیلم‌های خوب سینمای بعد از انقلاب است.

او فرمود: «آنسوی آتش» به راحتی می‌توانست فیلمی سیاسی یا شعاری باشد، اما با هوشمندی فیلمساز مسیر فرد دیگر را طی کرد. فیلمی که حتی جدا از جنبه های گوناگون آن یک سویه عاشقانه متفاوت و دلنشین هم دارد، موضوعی که تا آن زمان در دهه ۶۰ سینمای ایران بی سابقه یا حداقل کم سابقه می بود.

امین در ادامه گفت: کیانوش عیاری به علت توانایی زیسته، خود آموختگی سینما و نگاه ژرف به جامعه حوالی خود و … آن چنان تسلطی دارد که کارگردانی در فیلم‌هایش دیده نشود. درصورتی که همه عناصر در تصاویر فیلم‌های او چیده یا انتخاب شده می باشند. با اهمیت ترین ویژگی که به آثار عیاری قوت می بخشد، فضاسازی‌های دقیق بدون هرگونه نمایش و نمود گری است.

این منتقد افزود: عیاری حتی بعضی اوقات به شکل افراطی از هرگونه نمایش کارگردانی دوری می‌کند و به تبع آن به دیگر عناصر فیلم همانند بازیگر، فیلمبردار و… و. اجاز نمایش و اغراق نمی دهد. مگر مواردی معدود که روایت ایجاب می کرده است. به همین سیاق احساسات گرایی غلو شده و افراطی هم جایی در آثارش ندارد. به گفتن مثال در فیلم «بودن یا نبودن» تمرین و آماده سازی فصل مربوط به اظهار و خبر مرگ مغزی درگیرهای سپس در بیمارستان، چند روز طول کشید تا به طور مدام در یک سکانس با حرکات پیچیده دوربین فیلمبرداری شود. فصل زیاد فوق الاده هم شد اما تنها به علت جلوگیری از نمایش کارگردانی، عیاری آن سکانس طویل را تقطیع کرد چون تاثییر و اصولی که به آنها باور دارد برایش مهم‌تر از نمود گری خود است.

امین افزود: بعد از جایزه فیپا کن عیاری جایزه ای را دریافت کرد که اگر نادرست نکنم- چون دقیق در خاطر ندارم- نامش جایزه فرهنگ و هنر فرانسه است. فرهیختگان و اهل هنر فرانسه سالانه تنها به یک تاثییر هنری این جایزه را اهدا می‌کنند که در آن سال «آنسوی آتش» انتخاب می‌شود و سپس از آن، فرانسوی‌ها از عیاری می‌خواهند فیلمی در این سرزمین بسازد و به او زمان خواهند داد یک سال در آنجا اقامت داشته باشد تا با محیط آشنا شده و فیلمنامه را بنویسید. او آن زمان قول ساخت «دو نیمه سیب» را به تهیه کننده ای داده می بود و تنها بخاطر یک قول شفاهی پذیرفتن آن نظر را موکول می کند به یک سال سپس که یقیناً به علت ماجراهایی شگفت «دو نیمه سیب» تشکیل زیاد بیشتر از یک سال طول می‌کشد و آن فرصتاز دست می رود. اما همین انتخاب و رویکرد نشان‌دهنده وجه اخلاقی در شخصیت عیاری است.

هوشنگ گلمکانی کارگردان و منتقد سینما نیز او گفت: دو فیلم هشت میلیمتری عیاری در روز اول هفته فیلم او در موزه سینما نمایش داده شد و خاطرات تعداد بسیاری را برای من زنده کرد. فیلم‌های هشت میلیمتری با مشقت بسیاری ساخته می‌شدند. «آنسوی آتش» ریشه در یکی از فیلمی هشت میلیمتری از عیاری دارد که درمورد داستان دو برادر است که در کنار دکل‌های نفتی، بطری جمع می‌کنند. عیاری زیاد سریع در سینمای ایران صاحب امضا شد و فیلمسازی مولف نام گرفت.

او گفت: در مقطعی فیلمسازان سینمای آزاد می‌توانستند حیات سینمای هنری ایران را ادامه دهند اما تنها تعدادی به فعالیت خود ادامه دادند. امروزه کیانوش عیاری شاخص‌ترین فرد در بین آن جمع است که تا این مدت به فعالیت خود در سینمای ایران ادامه می‌دهد. این فیلمساز از نسلی به حساب می اید که توانستند تشخص خود را در دوره‌های گوناگون نگه داری کنند و به غیر از کیانوش عیاری، محمدعلی سجادی و علیرضا داوودنژاد فرد فرد دیگر را به یاد نمی‌آوریم که در مسیر اعتقادی خود در سینما باقی مانده باشند.

گلمکانی در ادامه گفت: «آنسوی آتش» در دورانی ساخته شد که فیلم‌های ملودرام و سیاسی بازار گرمی داشتند، اما عیاری به علت روحیه خاص خود فیلمی ساخت که شباهتی به سینمای آن زمان نداشت.

او در ادامه او گفت: علت مهم علاقه‌مندی من به کارهای عیاری این است که گویی شخص کارگردان در فیلم غایب است و این نوشته اوج پختگی یک کارگردان به حساب می‌آید. کیارستمی نیز در پی رقم زدن این قضیه می بود. این قضیه توانایی اختصاصی‌ای می‌طلبد و کارهای روبر برسون نیز به همین شکل بوده است.

وی خاطرنشان کرد: به یاد می‌آروم پیش از انقلاب و در فضای فیلم‌های هشت میلیمتری مربوط به سینمای آزاد، به علت فضای سیاسی آن‌ سال‌ها، سازندگان این آثار تلاش می‌کردند تا سخن‌های مهمی را گفتن کنند. آن زمان که فیلم‌های هشت میلیمتری عیاری را می‌دیدم این چنین حسی داشتم و این نوشته در فیلم «تنوره دیو» نمود بیشتری دارد. وقتی که او فیلم «تنوره دیو» را درمورد قنات ساخت، این نوشته می‌توانست سیاسی برداشت شود چراکه شکلی از شیوه زیست قدیمی در آن نقل می‌شد. خصوصا در صحنه آخر فیلم اتفاق‌ها به طوری رقم می‌خورد که من نظر داشتم که عیاری با تکنولوژی ناموافق است و مردم را به شیوه زیست سنتی هدایت می‌کند.

این منتقد باسابقه گفتن داشت: وقتی که اظهار شد او در حال ساخت این فیلم است، دلواپس بودم که بار دیگر این چنین رویکردی را در پیش بگیرد. در شماره اختصاصی جشنواره ماهنامه فیلم در سال ۶۶ یادداشت عیاری درمورد فیلم همین نوشته می بود و همین طور گفت دلواپس این قضیه بودم فیلم به شعار سیاسی روز تبدیل نشود و به همین علت از آن پرهیز کردم. این بار که بعد از سی و هفت سال به تماشای فیلم نشستم به این نتیجه رسیدم که امروزه قضیه حقیقت برای من کم‌رنگ‌تر شده است و باور دارم هر فیلم اصول خود را بنا می‌کند و حقیقت هر تاثییر درون آن وجود دارد.

در ادامه این نشست رامتین شهبازی استاد دانشگاه نیز او گفت: به واسطه شغلی که دارم و با دانشجویان در ربط هستم، می‌دانم که نسل تازه متاسفانه تنها با افرادی چون فرهادی و کیارستمی آشنا می باشند و با عیاری و تقوایی بی‌گانه‌اند و بخشی از این مشکل به سیستم آموزشی بازمی‌گردد. وقتی که در دانشگاه سوره مدیر گروه سینما بودم، درس تاریخ سینمای ایران را به چارت دروس کارشناسی ارشد اضافه کردم.

او همین طور گفت: من معتقدم نباید به فیلم‌ها نگاه موزه‌ای داشته باشیم و بهتر است هفته فیلم درمورد سینماگران شاخص ادامه اشکار کرده و این کار به نهادهای گوناگون دیگر نیز تسری اشکار کند.

این منتقد سینما گفتن داشت: موزه سینما سال‌ها است که به ضبط خاطرات شفاهی هنرمندان مبادرت می‌ورزد و این کار زیاد مهمی است. کیانوش عیاری مصداق بارز تکوین یک فیلمساز مولف است. در حوزه نظریه پردازی فیلم و هنر نظریه‌های مختلفی وجود دارد که برمبنای آن سینما مورد تحلیل قرار می‌گیرد. عیاری شخصی است که از سینمای آزاد فعالیت خود را اغاز می‌کند و کم کم سینمای شخصی خود را شکل می‌دهد. مسیر او حاصل یک نگاه تکوینی است و این سینماگر فیلم به فیلم پیشرفت کرده و سینمای خود را تکمیل می‌کند.

سپیده حیدرآبادی مدیر روابط عمومی موزه سینمای ایران در روز آخر از هفته فیلم کیانوش عیاری در این مجموعه گقت: از افرادی که در هفته فیلم کیانوش عیاری، کارگردان مولف سینما همراه ما بودند سپاس می‌کنم. امیدوارم در موزه سینما بتوانیم از گنجینه این هنرمند به طور با لیاقت ای حفاظت و نگهداری کنیم. این چنین از دوستان و نزدیکان آقای عیاری و مخصوصا آقای غفارزاده که ما را در برگزاری این برنامه همراهی کردند سپاس می‌کنم.

مهرداد غفارزاده نیز فرمود: متاسفانه از سه روز قبل حالت جسمانی کیانوش عیاری رو به وخامت رفته و او در بیمارستان سینا بستری است. اما هم چنان به طور تلفنی پیگیر روال ادامه این برنامه بوده است و ذهن ایشان دچار نمایش فیلم‌ها و برگزاری نشست‌های مربوط به آثارشان در موزه سینما است. خوشبختانه امروز ایشان حالت بهتری دارند و فردا از بیمارستان مرخص خواهند شد. از طرف آقای عیاری از موزه سینما سپاس می‌کنم که این برنامه را تدارک دیدند. راه اندازی گنجینه این فیلمساز در موزه سینما مصادف با روز تولد او می بود به همین مناسبت مراسمی برای او تدارک دیده شد. از مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما بابت پیگیری‌های اختصاصی ایشان زیاد سپاسگزارم.