تاریخچه هلی کوپتری که فاجعه آفرید_بام وطن

یکی از انواع آن، Huey UH-۱ Iroquois، در صحنه‌ای نمادین در فیلم «اینک آخرالزمان» به شهرت رسید که طی آن سربازان آمریکایی در جریان یورش به یک دهکده ویتنامی، موسیقی پرده سوم سمفونی «والکور» تاثییر ریچارد واگنر را از بلندگوها پخش می‌کنند. بالگرد «بل۲۱۲» قادر به حمل ۱۳مسافر به اضافه دو خلبان است و می‌تواند با شدت بیشتر از ۲۵۰کیلومتر (۱۵۶مایل) در ساعت، با برد بیشتر از ۴۰۰کیلومتر پرواز کند.

بالگرد دارای یک ملخ دو پره و تجهیزبه دو موتور ساخت «پرات» و «ویتنی» با قوت هر یک ۹۰۰اسب بخار است.

این هلی‌کوپتر برای اولین‌بار در فورت‌ورث، ایالت تگزاس ساخته شد و سپس تشکیل آن به میرابل، خارج از مونترال کانادا انتقال یافت و از سال۱۹۸۸ تا ۱۹۹۸ که آخرین سال تشکیل آن می بود، در کانادا ساخته شد. این چنین مثالهایی از آن در ایتالیا تحت دریافت امتیاز توسط شرکت «آگوستا» ساخته شده است.

بنا به آخرین گزارش سالانه نشریه صنعتی «فلایت گلوبال» تا سال قبل، ۷۰۴فروند بل۲۱۲ که نسخه چهارپره آن است، هم چنان در بین نیروهای مسلح از جمله کشورهای آنگولا، آرژانتین، مراکش، ترکیه و زامبیا کاربرد داشته‌اند. این گزارش نشانگر آن است که ایران تا سال۲۰۲۳ ۱۰فروند هلی‌کوپتر بل داشته است که دو فروند آن مورد منفعت گیری نیروی هوایی بوده و بقیه توسط نیروی دریایی منفعت گیری می‌شده‌اند.

تهران در دوران حکومت پهلوی دوم تا انقلاب۱۳۵۷ مشتری پر و پا قرص صنایع هواپیماسازی غیرنظامی و نظامی آمریکا می بود و از متحدان نزدیک ایالات متحده به‌شمار می‌رفت. جمهوری اسلامی با وجود تحریم‌های آمریکا که تهیه قطعات یدکی را برای تهران زیاد دشوار کرده است، مدام در تلاش بوده تا ناوگان فرسوده خود را فعال و در آسمان نگه دارد. شرکت بل که در سال۱۹۳۵ تاسیس شد و در سال۱۹۶۰ زیرمجموعه گروه صنعتی «تکسترون» قرار گرفت، تا این مدت جزو تولیدکنندگان هلی‌کوپتر است. این شرکت در سال۱۹۴۶ برای اولین‌بار مجوز ساخت هلی‌کوپتری را دریافت کرده که برای منفعت گیری غیرنظامی در نظر گرفته شده می بود.

یک سال سپس شرکت بل یک هواپیمای آزمایشی «بل ایکس-۱» را ساخت که «چاک ییگر» خلبان آن شد و اولین انسانی می بود که در سال۱۹۴۷ از شدت صوت فراتر رفت.

پیشرفت مطرح بل-۲۱۲ از سال ۱۹۷۲ با خواست دولت زمان ایران شدت گرفت. در این سال ایران که به جستوجو یک بالگرد مناسب برای شرایط اقلیمی و جغرافیایی مرتفع و گرم می بود یک فروند بل-۲۱۲ را دریافت کرد و سپس از طی مرحله های بازدید قرار شد صدها فروند از این بالگرد به همراه ۲۰۰فروند از بالگرد تهاجمی هم‌خانواده ای‌اچ-۱ کبرا برای ارتش شاهنشاهی ایران ساخته شوند. در سال۱۹۷۲ قراردادی ۵۰۰میلیون دلاری برای ۲۸۷فروند از این بالگرد به امضا رسید.

 خواست ایران به قدری بزرگ می بود که یک شعبه تازه برای تشکیل مدل سفارشی ایران تاسیس شد. شرکت بل این چنین کارخانه‌ای را در اصفهان تاسیس کرد تا نزدیک به ۴۰۰فروند از این بالگرد و مدل بزرگ‌تر و دوموتوره آن بل-۲۱۲ اس‌تی (۵۰ فروند بل-۲۱۲-آ و ۳۵۰ فروند بل-۲۱۲-اس‌تی) در آن ساخته شوند. از سال۱۹۷۲ کار روی طراحی یک مدل مطابق با نیازهای ایران اغاز شد. در این مدل که بل-۲۱۲ آ نام داشت، یک موتور پرقدرت‌تر نصب شده‌می بود. بل-۲۱۲ با موتور لیکومینگ ال‌تی‌سی۴بی-۸ (۲۹۳۰ اسب بخار) و پروانه ارتقایافته خود توانایی حمل مقدار بار زیاد تر و کارکرد بهتری در آب‌هوای گرم و ارتفاعات بالا داشت.

هوای گرم و ارتفاع بالا از سطح دریا دشوارترین شرایط اقلیمی برای پرواز بالگردهاست و این حالت جغرافیایی در ایران زیاد دیده می‌شود. اولین مدل بل-۲۱۲آ در سال ۱۹۷۴ به پرواز درآمد. اولین فروند از مدل تولیدی بل-۲۱۲ در ۲۶ آوریل ۱۹۷۵ در اختیار ارتش ایران قرار گرفت و سه روز سپس سرلشکر منوچهر خسروداد فرمانده هوانیروز ایران و کلم ای بیلی خلبان آزمایش‌گر ارشد شرکت بل، پنج رکورد تازه را با آن به ثبت رساندند.  بالگرد آنها در یک‌دقیقه و ۵۸ثانیه به ارتفاع ۳ هزار متری رسید، بعد از ۵دقیقه و ۱۳ثانیه در ارتفاع ۶هزار متر از سطح دریا قرار گرفت، در ۱۵دقیقه و ۵ثانیه از ۹هزار متر عبور کرد، ۳۰ثانیه در ارتفاع ۹۰۱۰متری دوام آورد و بیشترین ارتفاعی که توانست لمس کند ۹۰۷۰متر می بود. مدل بعدی تولیدی بل-۲۱۲ برای ایران یک مدل مخصوص برای عملیات جست‌وجو و نجات با نام بل-۲۱۲ سی می بود.

 در کل ۲۹۳ فروند از مدل بل-۲۱۲آ و ۳۹ فروند از مدل بل-۲۱۲سی تا زمان انقلاب اسلامی به ایران تحویل داده شده می بود.

بالگردهای تشکیل شرکت بل از معروف‌ترین و آشناترین بالگردها در سراسر دنیا می باشند که هم در انواع نظامی برای منفعت گیری نیروهای مسلح کشورهای گوناگون و هم در گونه‌های غیرنظامی برای مقاصد تجاری تشکیل خواهد شد. کارخانه‌های مهم این شرکت در فورت‌ورث و آرماریلو واقع در تگزاس و همین‌طور در ایالت کبک کانادا واقع شده‌اند. شرکت بل همکاری نزدیکی نیز با شرکت آگوستا بالگردساز ایتالیایی داشت و از دیرباز تعداد بسیاری از طراحی‌های شرکت بل در کارخانه‌های آگوستا نیز تشکیل می‌شدند.