جمعیت زنان دستفروش سپس از همه‌گیری کرونا ۲ برابر افزایش اشکار کرده است/ فقر عامل مهم وجود زنان دستفروش در خیابان‌هاست_بام وطن

وجود زنان دستفروش در خیابان‌های شهر از اواخر دهه ۸۰ اغاز شد. قبل از آن در بازارهای محلی برخی از شهرستان‌ها، زنان محصولات خود را برای فروش می‌آوردند؛ این اتفاق در بازارهای شهرهای شمالی بیشتر از همه باب می بود، اما دیدن زنان دستفروش در خیابان، کوچه و مترو برای زیاد از مردم عادی به نظر نمی‌رسید.

اما این اتفاق اجتماعی هم که حاصل مشکلات اقتصادی و معیشتی می بود، زیاد سریع در باور جمعی مردم به امری عادی تبدیل شد و دیگر دیدن زنان دستفروش فردی را معذب نمی‌کرد. کم‌کم از اواسط دهه ۹۰ دیگر دستفروشی به یکی از شغل‌های زنان تبدیل شد. به خصوص در مترو که وجود بی‌شمار زنان دستفروش بعضی اوقات شرایط را برای مسافران هم سخت می‌کرد.

یقیناً مسئولان امر چندین دفعه تصمیم گرفتند با مطرح و نقشه‌های گوناگون با این مساله مقابله کنند اما در نهایت این زنان دستفروش بودند که بازی را به سود خود تحول دادند. حتی تشکیل غرفه‌های فروش در ایستگاه‌های مترو هم نتواست پاسخگوی نیاز آنها باشد.

وقتی مردم فقط به دیدن مردان دستفروش با سن و سال بالا که سیگار و چسب و فندک می‌فروختند عادت داشتند اما اکنون دختران جوان هم به جرگه دستفروشان مدام‌اند. از فروش کتاب در پمپ بنزین گرفته تا دستفروشی در کنار خیابان و مترو.

مشکلات معیشتی در صدر دلایل دستفروشی زنان

پرویز براتی، جامعه‌شناس، دراین‌باره می‌گوید: قطعا یکی از با اهمیت ترین عوامل روی آوردن زنان به دستفروشی مشکلات معیشتی و اقتصادی است. این مساله حتی سپس از همه‌گیری کرونا زیاد زیاد تر شد و در مطالعات آماری که از سوی دانشجویان جامعه‌شناسی انجام گرفت اشکار شد مقدار زنان دستفروش سپس از همه‌گیری کرونا به علت مشکلات معیشتی تقریباً بیشتر از دو برابر افزایش اشکار کرده است.

او می‌افزاید: از یک سو می‌توان به این اتفاق به‌ گفتن بالا رفتن فرهنگ جامعه برای عدم تبعیض بین زنان و مردان نگاه کرد و از نظر دیگر هنگامی تا این مدت حتی در مساله دستفروشی هم برخورد قانونی با زنان زیاد تر از مردان صورت می‌گیرد و این افراد زیاد تر آزار می‌بینند نشان از این دارد که ما تا این مدت هم دچار همان تبعیض‌های همیشگی بین زنان و مردان هستیم.

این جامعه‌شناس می‌گوید: دستفروشی جزو مشاغل کاذب به حساب می اید اما هنگامی جامعه‌ای با این شدت از تورم و فقر دست به گریبان است نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم مردم معیشت خود را برای قوانین تعطیل کنند. هرچه باشد به قول تعداد بسیاری از دستفروش‌ها این کار بهتر از بالا رفتن از دیوار مردم است.

نسل در خانه مانده اکنون دستفروش شده است

براتی در جواب به این سوال که تعداد زنان دستفروش میانسال به نحوه چشمگیری افزایش یافته و این نشان‌دهنده چه چیزی است می‌گوید: این زنان هم افرادی می باشند که بر پایه فرهنگ حاکم بر جامعه و خانواده اجازه و زمان تحصیلات عالیه نداشته‌اند. زیاد سریع ازدواج کرده‌اند و تبدیل به زنان خانه‌دار شده‌اند. تا قبل از این که مشکلات اقتصادی این مقدار سختی را به مردم تحمیل کند آنها از نقش مادری و همسری خود در خانه لذت می‌بردند اما از یک جایی به سپس دیگر فرمول کار کردن یک نفر و معیشت یک خانواده جواب نمی‌داد و به همین خاطر این زنان هم داخل بازار کار شدند.

او ادامه می‌دهد: روی آوردن به دستفروشی دلایل تعداد بسیاری دارد اما زنان میانسالی که تنها خانه‌داری و فرزندداری را به‌خوبی یاد گرفته‌اند و زمان آموزش و تحصیل نداشته‌اند اکنون که مجبورند به معیشت خانواده پشتیبانی کنند، کار فرد دیگر جز دستفروشی اشکار نمی‌کنند.

این جامعه‌شناس توضیح می‌دهد: نادیده گرفتن حقیقت‌های جامعه علتمی‌شود مردم بیشتر از پیش صدمه ببینند. هنگامی مسئولان فقر حاضر در جامعه را باور ندارند، هنگامی به آمارهای ساختگی دل خوش می‌کنند، دیگر نمی‌توان انتظار داشت که مشکلات حل و فصل شوند و به این ترتیب برخلاف آنچه همیشه تلاش شده به خانواده ایرانی القا شود و آن ماندن زن در خانه و پرداختن به ماموریت همسرداری و فرزندآوری است، زنان مجبورند برای تامین معاش، دوشادوش مردان کار کنند.

تناقض فاحش در قوانین و زیرساخت‌ها

براتی با اشاره به تصویب قانون جوانی جمعیت می‌گوید: از یک طرف قانون جوانی جمعیت به تصویب می‌رسد، زنان برای فرزندآوری تشویق خواهد شد و‌ مشوق‌هایی هم در نظر گرفته می‌شود، اما مساله اینجاست که زیرساخت‌های مناسب برای اجرایی شدن این قوانین وجود ندارد. شما تا رفاه نسبی در جامعه تشکیل نکنید نمی‌توانید انتظار داشته باشید اکثریت جامعه به فرزندآوری فکر کنند.

او در آخر توضیح می‌دهد: از طرفی قانون جوانی جمعیت تصویب می‌کنیم و از طرف دیگر می‌بینیم که به علت شرایط حاکم بر جامعه، هر روز شمار بسیاری از جوانان که پتانسیل فرزندآوری دارند از سرزمین مهاجرت می‌کنند. هنگامی دختران جوان برای تامین مخارج دانشگاه خود مجبورند در مترو دستفروشی کنند، هنگامی زنان برای پشتیبانی به معیشت خانواده مجبورند پابه‌پای همسر خود در خارج از خانه کار کنند، رسیدن به رویای جوانی جمعیت با تصویب قانون و صدور ابلاغیه رویایی دست‌نیافتنی به نظر می‌رسد.