از سال ۱۳۸۵ تا کنون ۵۰ فیلم سینمایی لو رفته است_بام وطن

اکنون دیگر قاچاق شدن و لو رفتن می‌تواند سرنوشت هر فیلمی باشد. در همین زمان مختصر اسفند و فروردین دو فیلم سینمایی لو رفتند، یکی «کاناپه» کیانوش عیاری که از سال ۱۳۹۵ در توقیف است و فرد دیگر «روایت ناتمام سیما» به کارگردانی علیرضا صمدی که روز سوم فروردین لو رفت. کارگردان هر دو تاثییر هم از مخاطبان خواستند که این آثار را قعلا و به طور غیر قانونی تماشا نکنند. 

در واقع به تاریخ فیلم‌های سینمایی که نگاه می‌کنیم، قطعا توانایی لو رفتن فیلم‌های سینمایی به چشممان می‌خورد و می باشند فیلم‌هایی که یا از روی پرده سینما قاچاق شدند، یا بدون این که اجازه اکران بگیرند در سایت‌ها و کانال‌ها در دسترس مخاطبان قرار گرفته‌اند.

سالی سه فیلم لو می‌رود

با نگاهی آماری به فیلم‌های لورفته از سال ۱۳۸۵ تا بحال در می‌یابیم در طول این زمان حدودا ۵۰ فیلم به طور قاچاق و غیرقانونی به دست مخاطبان رسیده‌اند؛ این یعنی به طور میانگین سالی ۳ (۲.۷) فیلم قاچاق می‌شود! موج لورفتن‌ها در این ۱۸سال، با «سنتوری» ساخته داریوش مهرجویی اغاز شد. در آن زمان که فضای مجازی به گستردگی امروز نبوده است، قاچاق فیلم‌ها طبق معمول یا از طریق لوح فشرده فیلم صورت می‌گرفت و یا بوسیله فیلمبرداری از پرده سینما انجام می‌شد. نسخه کیفیت پرده، نام همان نسخه لورفته‌ فیلمبرداری‌شده از سالن سینما می بود که آن زمان‌ها تماشایش بین مردم قبیح و تابو می بود؛ این در حالی است که این قبح امروز تا حد بسیاری شکسته شده است!

با گذر زمان و گسترش فضای مجازی، دیگر نسخه کیفیت پرده فیلم‌ها نبوده است که لو می‌رفت؛ بلکه مخاطبان می‌توانستند با بهترین کیفیت ممکن نسخه غیرقانونی فیلم‌ها را تماشا کنند. اینجا می بود که قاچاق فیلم در سینمای ایران داخل عصر جدیدی می بود و دیگر انگشت تهمت به سوی مخاطبی که دزدکی از پرده سینما فیلمبرداری می‌کرد، دراز نبوده است. بلکه همه به جستوجو تقصیر کار می‌گشتند و ذره‌بینشان را روی افراد و نهادهایی می‌انداختند که نسخه‌ای از فیلم در اختیارشان بوده است.

اینجا می بود که بحران قاچاق فیلم شکل جدیدی به خود گرفت و تبدیل مجادلاتی بین سازمانی شد و کار حتی به دادگاه و دعواهای حقوقی کشید. همزمان با این دعواهای حقوقی، رویه لورفتن فیلم‌ها می بود که هم چنان جریان داشت. تعداد فیلم‌ها هم کم نبوده است. از سال ۱۳۸۵ تا بحال نزدیک به ۳۹ فیلم به محاق قاچاق رفته‌اند.

همزمان با لو رفتن این فیلم‌ها، دعواهای حقوقی مذکور نیز ادامه داشت. دعواهایی که در آخر سرنوشت اکثر آنها مبهم و نامعین باقی می‌ماند و رسانه‌ای نمی‌شد و در موارد معدودی ناظر بودیم که عاملان قاچاق، مورد مجازات کیفری قرار بگیرند؛ همچون دستگیری قاچاقچی فیلم‌های «ابد و یک روز» و «فروشنده» در اصفهان یا محکوم شدن عامل قاچاق «متری شیش و نیم» به یک سال حبس.

اگرچه برخی از این این فیلم‌ها بعد از اکران آنلاین قاچاق شده‌اند و برای از بین بردن مشکل نیازمند تحکیم زیرساخت‌های امنیتی اکران آنلاین هستیم اما قسمت عمده‌ای از آنها از مجاری نامعین انتشار کردن یافته‌اند. ادامه داشتن رویه قاچاق فیلم، تهیه‌کنندگان را کم کم برای اندوخته‌گذاری و ساخت فیلم بی‌انگیزه می‌کند و برای جلوگیری از یک بی‌انگیزگی بزرگ و ضربه‌زننده، شناخت این مجاری نامعین انتشار کردن غیرقانونی فیلم و محکومیت آنها و یقیناً رسانه‌ای شدن این محکومیت‌ها، در برتری نهادهای سینمایی مسئول است. اگر این معضل را جدی بگیریم، صنعت سینما هیچگاه به سرنوشت آلبوم‌های موسیقی دچار نخواهد شد و کپی‌رایت، ناجی آینده صنعت سینمای ایران خواهد شد.

این چنین اتفاقی که حجم بسیاری از فیلم‌ها لو رفت سال ۱۳۸۶ می بود که نتیجه‌اش یک اجتماعی از سینماگران در موزه سینما می بود که آنجا به یک راه‌حل‌هایی هم رسیدند تا با معاونت سینمایی زمان یک تعاملی داشته باشند. اما الان واقعا عامل مهم این ماجرا را نمی‌دانم. یک قضیه‌ای که وجود دارد این است که ما درمورد قاچاق سخن بگویید می‌کنیم آن چیزی که من در فضای مجازی خواندم این است که کیفیت فیلم‌های لو رفته زیاد بالا است و از حالت خوبی برخوردارند. احتمالا نتوان اسم ایم لو رفتن‌ها را قاچاق گذاشت، احتمالا یک اراده‌ای برای توزیع این محصولات از جایی به جز شبکه رسمی وجود دارد.

سپس از آن هم بیشترین آمار از لو رفتن آثار سینمایی مربوط به دوره محمد خزاعی و در اواخر سال ۱۴۰۱ و همه سال ۱۴۰۲ می بود. در واقع اغاز مجدد این ماجرا از همان دوره کلید خورد.

در دو سال ده فیلم قاچاق شده است

کمیته انتخاب نماینده سینمای ایران برای اسکار ۲۰۲۳، در فاصله ۱۲ روز تا آخر مهلت اظهار رسمی، فیلم هومن سیدی را که پیشتر موفق به افتخارآفرینی در قسمت افق‌ها جشنواره ونیز شده می بود، مناسب نمایندگی سینمای ایران در رقابت اسکار ۲۰۲۳ معارفه کرد.

این انتخاب جهت شد تا عرصه اکران فیلم فراهم شود چرا که مطابق مقررات قسمت فیلم‌های بین‌المللی اسکار، نمایندگان سینمایی کشورها باید در فاصله ۱۱ دی‌ ۱۴۰۰ الی ۹ آذر ۱۴۰۱ در سرزمین مبدا، حداقل ۷ روز اکران تجاری و عمومی داشته باشند. به این علت جنگ جهانی سوم می‌بایست در فاصله ۷۱ روز تا آخر این مهلت، حداقل یک هفته اکران عمومی و تجاری را توانایی کند.

بعد از زمان‌ها کشمکش بالاخره فیلم سینمایی«جنگ جهانی سوم» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی هومن سیدی در ۲۸ شهریور، به گفتن نماینده ایران در اسکار معارفه شد و در نهایت در جلسه شورای صنفی نمایش که امروز(یکشنبه ۱۰ مهر) برگزار شد، اظهار کردند که فیلم سینمایی «جنگ جهانی سوم» برای کسب شرایط وجود در اسکار با پخش با لیاقت فیلم از پنجشنبه ۱۴ مهر تا چهارشنبه ۲۰ مهر ۱۴۰۱ در پردیس مگامال به‌صورت اختصاصی اکران می‌شود فیلم اکران شد و کمتر از شش ماه سپس قاچاق شد.

بلافاصله بعد از این اتفاق شورای صنفی نمایش، با راه اندازی جلسه اضطراری، مصوب کرد که فیلم «جنگ جهانی سوم»، به‌همراه فیلم‌های دیگر اکران فطر، از ۳۰ فروردین ۱۴۰۲ روی پرده برود. 

لو رفتن فیلم‌ها از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا کنون به بیشتر از ده عدد رسیده است، «برادران لیلا» و «تفریق» ، «اورکا»، «شب، داخلی، دیوار»، «بی‌رویا»، «کاناپه»، «روایت ناتمام سیما» و جند فیلم دیگر در این لیست قرار دارند.